Δουλεύοντας με το σημασιολογικό δίκτυο
Κάποιο καλοκαίρι μετά από προτροπή του «ειδικού» αποφασίστηκε να δουλέψουμε τους σημασιολογικούς συνδέσμους του τέκνου.
Η Θεωρία με πολύ απλά λόγια ( «ειδικέ» αν το διαβάζεις μην φρικάρεις please )
Κάθε άνθρωπος δημιουργεί ένα τεράστιο αριθμό από σημασιολογικούς συνδέσμους (Εν περιλήψει και εκλαϊκευμένα τι ταιριάζει με τι). Ένα άλλος τομέας του σημασιολογικού δικτύου είναι οι κατηγοριοποιήσεις:
Ζώα / Φυτά / Άνθρωποι / Ομάδες κτλ.
Κάθε αντικείμενο μπορεί να ανήκει σε πάρα πολλές κατηγορίες και να παίρνει μέρος σε πάρα πολλούς συνδέσμους.
Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες :
- οι καθολικοί σύνδεσμοι π.χ. Αγελάδα – Γάλα ισχύει για όλους σχεδόν τους ανθρώπους
- οι υποκειμενικοί σύνδεσμοι π.χ. Αγελάδα – Καλοκαίρι. Μια που το καλοκαίρι πίσω από το εξοχικό έρχονται αγελάδες να βοσκήσουν..
Για το τέκνο γνωρίζουμε ότι δημιουργεί αυτούς τους συνδέσμους (αποδείχτηκε κατόπιν εργασίας) απλώς δυσκολευόταν να τους ανακαλέσει.
Τα επίπεδα εργασίας είναι:
Επίπεδο 1: Παζλ Ταίριαξε το, Κατηγορίες, Ποιο ανήκει που κτλ κτλ κτλ
Επίπεδο 2: Γενίκευση Σημασιολογικών ασκήσεων. Για αυτό το επίπεδο υπάρχει ένα υπέροχο βιβλίο εργασιών Semantic Links, by Sadie Bigland & Jane Spake (Αγγλική έκδοση) με το οποίο και εργαστήκαμε. Αργότερα βρήκα ότι κυκλοφορεί και στα Ελληνικά με τίτλο Σημασιολογικοί Σύνδεσμοι από τις Εκδόσεις Γλαύκη (λίγο αργά το βρήκαμε).
Εκτός από αυτό υπάρχουν και άλλοι τίτλοι που μπορούν να κάνουν εξίσου καλή δουλειά.
Επίπεδο 3: Είναι και το στάδιο που δουλέψαμε εκείνο το καλοκαίρι.
Στάδιο Προετοιμασίας
Στο στάδιο της προετοιμασίας καταγράψαμε τις λέξεις που κατέχει το τέκνο καθώς και με το λεξικό της πρώτης δημοτικού επιλέχθηκαν οι εναρκτήριες λέξεις.
Δημιουργήθηκαν στο Excel αρχεία με τις λέξεις σε πλαίσια και άρχισε η δουλειά.
Στάδιο Καταγραφής Σημασιολογικών Συνδέσμων
Σε χρόνους διάσπαρτους μέσα στην μέρα και χωρίς να καθόμαστε κατά ανάγκη στον χώρο εργασίας ανακοινώναμε μια λέξη στο τέκνο και αναμέναμε την λέξη που «ταιριάζει» την οποία και γράφαμε. Στόχος ημερήσιος ήταν οι 300-400 λέξεις.
Σημείωση: Και εδώ εφαρμόσαμε το μοντέλο 1 2 Χ 2 -βλέπε Φύλλα Μαθηματικών– πάντα οι τελευταίες λέξεις κάθε στήλης ήταν κάτι εύκολο και ευχάριστο για το τέκνο.
Απλά προσπερνούσαμε σε περίπτωση που δεν απαντούσε σε κάποια λέξη ή απαντούσε «λάθος». Το λάθος σε εισαγωγικά γιατί μπορεί να υπήρχε ένας υποκειμενικός σύνδεσμος, αφού όπως έγραψα και παραπάνω το Αγελάδα – Καλοκαίρι ή και Αγελάδα – Φραπέ για την οικογένεια έχει νόημα όχι για τους λοιπούς αμύητους.
Στάδιο επεξεργασίας Σημασιολογικών Συνδέσμων
Έχοντας διακρίνει τις «εύκολες» και «δύσκολες» λέξεις έγινε επαναδημιουργία των ασκήσεων. Σε αυτή την φάση, αν υπήρχε μια λέξη που δυσκόλευε το τέκνο ανοίγαμε το λεξικό και εξηγούσαμε την λέξη, περιγράφαμε την λέξη, με λίγα λόγια βοηθούσαμε στην δημιουργία του σημασιολογικού συνδέσμου. Οι ασκήσεις ήταν μια μίξη εύκολων και δύσκολων λέξεων.
Στάδιο επιλεκτικών Συνδέσμων
Παρατηρήθηκε μια δυσκολία στα ρήματα οπότε ετοιμάστηκαν ασκήσεις με ρήματα αποκλειστικά.
Στάδιο Επιλογής Συνδέσμων
Σε δύο (ή τρεις στήλες) δίνονταν λέξεις και το τέκνο έπρεπε να επιλέξει τις σωστές συνδέσεις. Μετά από κάποιες ασκήσεις αφήνουμε και κενά έτσι ώστε να έχουμε συνδυασμό επιλογής και δημιουργίας συνδέσμου.
Στάδιο Επέκτασης Συνδέσμων
Όπως αναμενόταν το τέκνο με την τεράστια μνήμη και επιμονή του επαναλάμβανε κατά μεγάλο ποσοστό τις ίδιες λέξεις – συνδέσμους κάθε φορά. Για την επέκταση χρησιμοποιήθηκε άλλο φύλλο ασκήσεων με λιγότερες λέξεις αλλά αυτή την φορά ζητούνταν από το τέκνο να πει τρείς αντί για μία λέξεις που ταιριάζουν. Με αυτό τον τρόπο μπορέσαμε να γίνει ανάκληση και άλλων σημασιολογικών συνδέσμων που δεν εμφανίζονταν πριν. Μάλιστα όταν ζητούσαμε πάλι μία λέξη υπήρχε μεγαλύτερη ποικιλία απαντήσεων από ότι πριν.
Στάδιο Αντίθετης Ροής Συνδέσμων
Έχοντας ήδη καταγράψει τις απαντήσεις από το προηγούμενο στάδιο, του δόθηκε αντίθετη άσκηση. Υπήρχαν οι τρείς απαντήσεις που έδωσε και σε χαρτάκια η λέξη - αρχική ερώτηση. Κατόπιν ζητήθηκε από το τέκνο να κολλήσει τα χαρτάκια στην σωστή θέση. Σε συνέχεια έγινε επέκταση και με άγνωστες λέξεις-απαντήσεις και λέξεις-αρχική ανάμεσα στις ήδη δουλεμένες ασκήσεις.
Γενικές Παρατηρήσεις
- Μεγάλη αξία εκτός από τις απλές συνδέσεις (Αγελάδα, Πουλί κτλ.) είχαν λέξεις όπως Άρης (αδελφός του), Αλέξης (ο ίδιος), Οικογένεια και άλλες όπου υπήρχε όχι λεκτική αλλά συναισθηματική «φόρτιση» στο τέκνο.
- Στο τέλος ίσως κάποιες λέξεις φανούν «δύσκολες». Πολλές είναι από τίτλους ελληνικών ταινιών. Από λεκτική επικοινωνία μπορεί να μην σκίζουμε αλλά σχεδόν όλους τους τίτλους από Ελληνικές ταινίες τους ξέρουμε απ’ έξω και ανακατωτά.
- Ελέγχουμε την συνέχεια στις απαντήσεις καθώς και την λανθάνουσα μνήμη. Πάλι με απλά λόγια («ειδικέ» skip this) αν η μία λέξη είναι ανεβαίνω και απαντήσει κατεβαίνω και η αποκάτω είναι κατεβαίνω είναι αναμενόμενο να απαντήσει ανεβαίνω λόγω λανθάνουσας μνήμης.
- Κάτι που μοιάζει «λάθος» δεν το αποκλείουμε, απλώς στο δεύτερο στάδιο προσπαθούμε να δούμε αν το τέκνο επιμένει στη λέξη ή αν υπάρχει ομόηχη λέξη με αυτήν. Αυτή τη λέξη θα τη ζητήσουμε με τρεις απαντήσεις, στο στάδιο Επέκτασης Συνδέσμων.
- Αποφεύγουμε δύσκολες λέξεις εκτός του λεξιλογίου του τέκνου.
- Στο πρώτο στάδιο μας ενδιαφέρει η ποσότητα οπότε καταγράφουμε εμείς τις απαντήσεις. Αν επιθυμούμε αργότερα μπορεί να το κάνει και το τέκνο αλλά θα μειωθεί ο αριθμός των λέξεων.
- Καθορίζουμε το διάλειμμα και το τέλος των ασκήσεων.
- Χρόνος με το τέκνο μακριά από το τραπέζι εργασίας.
Αποτελέσματα :
- Γρηγορότεροι και ορθότεροι δεσμοί.
- Ευκολότερα συμπλήρωνε λέξεις σε προτάσεις με κενά.
- Ανάπτυξη κατηγοριοποίησης.
- Ανάπτυξη Λεξιλογίου.
- Αύξηση Λεκτικής επικοινωνίας.
- Μεγαλύτερες προτάσεις (ειδικά με ρήματα).
Κατεβάστε το δείγμα των λυμένων ασκήσεων 
για την καλύτερη κατανόηση του άρθρου.
